سویا (Glycine max) یکی از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین حبوبات جهان است که خاستگاه اصلی آن شرق آسیا، به‌ویژه چین، است. دانه‌های سویا به دلیل پروتئین گیاهی بالا، چربی‌های مفید و تنوع کاربرد در صنایع غذایی و دامپروری، جایگاه ویژه‌ای دارند. سویا امروزه در بیش از 80 کشور دنیا کشت می‌شود و بخش عمده آن برای تغذیه انسان، تولید روغن و خوراک دام استفاده می‌گردد.
ویژگی‌های ظاهری
ساقه: سبز، پوشیده از کرک‌های ریز
برگ: سه برگچه‌ای و بیضی‌شکل
دانه: گرد یا بیضی، به رنگ‌های زرد، قهوه‌ای یا سیاه
غلاف: باریک، حاوی 2 تا 4 دانه سویا
ترکیبات و ارزش غذایی (در 100 گرم دانه سویا خام)
انرژی: 446 کیلوکالری
پروتئین: 36 گرم (منبع عالی پروتئین گیاهی)
چربی: 20 گرم (عمدتاً چربی غیراشباع مفید)
کربوهیدرات: 30 گرم
فیبر: 9 گرم
ویتامین‌ها: ویتامین‌های گروه B، ویتامین K، ویتامین E
مواد معدنی: آهن، منیزیم، کلسیم، فسفر، پتاسیم، روی
خواص و فواید سویا
منبع غنی پروتئین گیاهی – مناسب برای گیاه‌خواران و ورزشکاران
کاهش کلسترول خون – ایزوفلاون‌های سویا باعث کاهش LDL و افزایش HDL می‌شوند
حفظ سلامت استخوان‌ها – کلسیم و ایزوفلاون‌ها خطر پوکی استخوان را کاهش می‌دهند
کمک به تعادل هورمونی در زنان – ایزوفلاون‌ها اثر مشابه استروژن طبیعی دارند و علائم یائسگی را کاهش می‌دهند
پیشگیری از بیماری‌های قلبی – به دلیل ترکیب پروتئین، فیبر و چربی مفید
تقویت سیستم ایمنی – به دلیل وجود ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها
کاربردهای سویا
غذای انسان: شیر سویا، توفو، پروتئین بافت‌دار سویا (سویا خوراکی)، سس سویا، آرد سویا
صنایع غذایی: تولید روغن سویا، مایونز، محصولات لبنی گیاهی
دامپروری: کنجاله سویا برای خوراک دام و طیور
صنایع غیرغذایی: تولید جوهر چاپ، سوخت زیستی، مواد پلاستیکی زیست‌تجزیه‌پذیر
نکات مهم در مصرف سویا
مصرف متعادل سویا برای اکثر افراد بی‌خطر است.
بیماران با مشکلات تیروئیدی باید مصرف زیاد سویا را با پزشک هماهنگ کنند.